Kraków: kościół św. Katarzyny

Gotycka bazylika na obszarze historycznie należącym do miasta Kazimierz.

Początki istnienia tej budowli sięgają drugiej połowy XIV wieku, kiedy król Kazimierz III Wielki zapragnął w założonym przez siebie mieście Kazimierz wznieść świątynię dla sprowadzonych w 1343 r. zakonników augustianów. Budowa rozpoczęła się przed 1363 rokiem, a w 1378 nastąpiła konsekracja pięcioprzęsłowego, długiego prezbiterium.

W ciągu kolejnych czterdziestu lat (przed 1426), ukończono również budowę korpusu, który pierwotnie miał być dłuższy o przynajmniej jedno przęsło. Niestety skrócenie w trakcie budowy korpusu i poprzestanie w nim na czterech przęsłach spowodowało, że zachodnia fasada kościoła nie została do dnia dzisiejszego wykończona. Również zaplanowane wieże nigdy nie zostały wzniesione.

Kościół św. Katarzyny jest pozbawioną wież, trójnawową bazyliką, powtarzającą elementy krakowskiego systemu filarowo-szkarpowego. Z zewnątrz uderzają w nim wielkie proporcje ceglanego masywu i smukły kształt pięciobocznego zakończenia prezbiterium, opiętego silnie wystającymi szkarpami, które rozwijają się w ozdobny ciemnoczerwony, ceglany wachlarz, zakończony białymi wapiennymi pinaklami.

W 1443 roku na skutek trzęsienia ziemi zawaliło się sklepienie korpusu świątyni, po czym zostało zastąpione drewnianym przez mistrza Hanusza, który również wzniósł skromny szczyt zachodniej fasady. Sto lat później, w 1556 roku, klasztor i kościół spłonęły. Podczas pożaru znów runęło sklepienie, niszcząc przy tym gotycki ołtarz. Kierujący odbudową Tomasz de Robore zginął w trakcie prac, które dokończyli Aleksander Gucci i Antonio Morosi. W roku 1631 kościół odnowiono, ale wyremontowana świątynia została przez Szwedów zamieniona na szpital wojskowy, skład amunicji i stajnię. Kolejne trzęsienie ziemii z 1787 spowodowało pęknięcie sklepień i ze względów bezpieczeństwa kościół zamknięto, a nabożeństwa odbywały się na krużgankach. W 1796 władze austriackie nakazały zamknięcie świątyni, zamieniając ją na magazyn siana i słomy. Pomimo tego, że augustianie odzyskali kościół w 1814, jego stan techniczny pogarszał się tak bardzo, że w 1827 Senat Wolnego Miasta Krakowa postanowił kościół zburzyć. Ostatecznie jednak dzięki staraniom bp. Karola Skórkowskiego i Karola Wielogłowskiego zdecydowano się na jego restaurację, rozpoczętą w 1864 roku i prowadzono z przerwami do wybuchu I wojny światowej. Kasata zakonu augustianów w 1950, skutkowała pogorszeniem stanu kościoła, oddanego w użytkowanie grekokatolikom. Reaktywowany w 1989 zakon augustianów, opiekuje się zabytkiem, który wraz z przyległym klasztorem, jest w trakcie ponownej konserwacji.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.