Bydgoszcz: kościół katedralny św. Marcina i Mikołaja, fara

Bydgoska fara to najstarsza zachowana w całości budowla zabytkowa w mieście. Oceniana jest jako jeden z najpiękniejszych okazów gotyku nadwiślańskiego.

Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z roku 1346. Drewniany kościół został jednak spalony w roku 1409 przez Krzyżaków. Budowa obecnego – trójnawowej, gotyckiej fary – rozpoczęła się w roku 1466 i trwała do 1502.

Na początku wieku XVI Stanisław Kościelecki ufundował obraz Matki Bożej z Różą zwanej Matką Bożą Bydgoską (Matką Bożą Pięknej Miłości z Dzieciątkiem Jezus).

W kolejnych dwóch wiekach bydgoscy mieszczanie ufundowali cztery kaplice (1515 – kaplica św. Anny – ród Orłowitów, 1605 – kaplica Św. Szczepana – Stefan Bogurski, 1612 – kaplica św. Jana Ewangelisty – ród Rychłowskich, 1617 – kaplica św. Fabiana i Sebastiana – Łochowscy).

W latach 1806-13 najpierw Francuzi, a potem Rosjanie zamienili kościół na magazyn. Odnowienie świątyni zajęło lata 1819-30. W 1831 r. odprawione zostały pierwsze nabożeństwa po przerwie. W XIX wieku właśnie tutaj toczyło się życie religijno-narodowe Polaków.

W latach 1922-26 wnętrze kościoła wzbogaciło się o polichromię wykonaną przez Henryka Nostiz-Jackowskiego według projektu Stefana Cybichowskiego. W tym samym czasie proboszcz, ks. Tadeusz Malczewski przeprowadził remont generalny.

W trakcie działań wojennych w styczniu 1945 r. kościół został poważnie zniszczony. Jego odbudowa trwała do 1949 r. Prowadził ją proboszcz, ks. Franciszek Hanelt, a  konserwacją obrazu zajął się artysta malarz, prof. Leonard Torwit z Torunia.

Świątynia jest jedynym w Bydgoszczy sanktuarium maryjnym, w którym kult zaczął się już w wieku XVI i trwał aż do rozbiorów. Został wznowiony w międzywojniu, a 29 maja 1966 r. wizerunek Matki Bożej Bydgoskiej koronował kard. Stefan Wyszyński przy współudziale metropolity krakowskiego kard. Karola Wojtyły.

W roku 1993 kościół został podniesiony do rangi kolegiaty. 7 czerwca 1999 r. podczas pielgrzymki w Bydgoszczy, papież Jan Paweł II koronował koronami papieskimi wizerunek Matki Bożej, a świątynia stała się konkatedrą archidiecezji gnieźnieńskiej.

Gdy w roku 2004 powstała diecezja bydgoska, fara została wyniesiona do godności katedry.

Do zabytkowego wyposażenia należy m.in. obraz Matki Boskiej z Różą, czyli Matki Boskiej Bydgoskiej, polichromowa rzeźba Chrystusa na krzyżu (XVI w.), mosiężna chrzcielnica (XVII w.), barokowe ołtarze z obrazami i rzeźbami z XVI-XVIII w., ambona z obrazem bł. Stanisława, zwanego Bydgostą, i rokokowe stalle.

W świątyni znajdują się również tablice nagrobne Stanisława Grzymały (1580 r.), burmistrza Marcina Orłowity (1630 r.), burmistrza Wojciecha Łochowskiego (1651 r.), generała Mikołaja Czapskiego (1833 r.).

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.