Chełmno: kościół farny Wniebowzięcia NMP

Gotycki kościół farny Wniebowzięcia NMP w Chełmnie (powiat Chełmiński, diecezja toruńska) jest jedną z najstarszych i największych budowli sakralnych Pomorza Wschodniego. Właśnie na nim wzorowali się średniowieczni budowniczowie innych kościołów w tej okolicy.

Fundatorem świątyni był Zakon Krzyżacki (informacje w dokumencie lokacyjnym z 1233 r.). O pierwszym proboszczu, Henryku, wspominają zapisy z 1238 r.

Od XIII wieku przy farze działała szkoła miejska i biblioteka. W roku 1472 przy świątyni powstała szkoła prowadzona przez Braci Wspólnego Życia z Zwolle w Niderlandach. W roku 1519 bracia przejęli kościół, a biskupi podnieśli ją do rangi kolegiaty. Od roku 1649 była już Sanktuarium Maryjnym.

W połowie XVIII stulecia księża Misjonarze, którzy zarządzali świątynią od 1676 r. aż do kasaty w 1825 r., uruchomili przy niej drukarnię.

Pierwotnie kościół zbudowany był z drewna. Z cegieł został wzniesiony w latach 1280-1320. Wieża północna została dobudowana w 1501 r., nie udało się jednak zakończyć prac przy wieży południowej.

Świątynia jest orientowana, składa się z wydłużonego, prosto zamkniętego prezbiterium, trójnawowego halowego korpusu i potężnej fasady zachodniej z dwiema nierównymi wieżami.

Na ścianach prezbiterium i bocznych naw udało się odkryć fragmenty gotyckich polichromii z ok. 1400 r. Przy filarach stoją rzeźby apostołów z ok. 1330-1340 r., a w nawie północnej - gotycka płyta nagrobna Lamberta Longusa z 1319 roku.

Wyposażenie jest głównie renesansowe, barokowe i rokokowe. Szczególnie cenny jest ołtarz główny (barokowy), który wyszedł spod dłuta Macieja Rodte (1708 – 1710). W środku znajduje się obraz Wniebowzięcia NMP.

Ołtarze boczne są barokowe. W jednym z nich przechowywane są jedyne w Polsce północnej relikwie św. Walentego. Prospekt organowy pochodzi z końca XVII w.

Przy prezbiterium znajdują się dwie kaplice: Matki Boskiej Chełmińskiej (dawna kaplica grobowa Niemojewskich) i kaplica Bożego Ciała.. W pierwszej z nich, w 1649 r. umieszczony został słynący łaskami obraz Matki Boskiej Chełmińskiej.W drugiej znajduje się barokowy ołtarz i płaskorzeźba Ostatniej Wieczerzy.

Pod sklepieniem nawy głównej znajduje się tzw. Meluzyna, czyli głowa jelenia (XVII w.), ufundowana przez Bractwo św. Huberta i spełniająca funkcję hagiometru.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.