Chwarszczany: kościół św. Stanisława Kostki

Jeden z najcenniejszych zabytków Pomorza Zachodniego - kościół św. Stanisława Kostki, pierwotnie św. Jana Ewagelisty. Jest to dawna kaplica komandorii templariuszy (do 1312), a następnie joannitów (do 1540).

Pierwsza późnoromańska kaplica została wzniesiona w drugiej połowie XIII wieku z kamienia. Zachowały się z niej dolne partie fasady zachodniej z portalem. Na jej miejscu na początku XIV w. zbudowano kaplicę z cegły, z wykorzystaniem w części cokołowej ciosów kamiennych pochodzących z poprzedniej budowli. W 1858 kościół poddano restauracji, wymurowano wtedy szczyt zachodni i zakrystię przy elewacji północnej. W czasie remontu po 1945 r. częściowo pomalowano wnętrze, zakrywając gotyckie malowidła ścienne z przełomu XIV i XV w. Odkryto je w latach 90.

Kaplica jest budowlą salową, orientowaną, trójprzęsłową, zamkniętą od wschodu pięcioma bokami ośmioboku. Fasadę zachodnią flankują dwie okrągłe wieżyczki zwieńczone ceglanymi kopułkami, pozostałe elewacje opięte są bezuskokowymi przyporami. Między przyporami znajdują się wysokie ostrołukowe okna.

Wyniosłe wnętrze przekryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, z żebrami spływającymi na służki o kapitelach kielichowych - w prezbiterium schodzącymi do posadzki, w nawie nadwieszonymi. Portal główny, w fasadzie zachodniej, jest zamknięty lekko zaostrzonym łukiem, drugi portal od południa, w drugim przęśle od zachodu, ostrołukowy o profilowanych uskokach, jest zamurowany.

Dekoracja rzeźbiarska jest bardzo skromna i ogranicza się do liści winnej latorośli umieszczonych na wyokrąglonych powierzchniach pod służkami.

Na jednej jest zachowany krzyż Templariuszy

Budowla wywodzi się genetycznie od francuskich kaplic zamkowych (kaplica chwarszczańska jest porównywana do kościoła Saint Chapelle we Francji) i rozważana jest jako ideowa kopia Świętego Grobu lub Świątyni Salomona.

W skład zabudowań dawnej komandorii wchodziły obok kaplicy: tak zwana wielka sala, czyli miejsce zebrań zakonników oraz zabudowania gospodarcze. Położone nad brzegiem rzeki Myśli, zajmowały obszar płaskiego wzniesienia w kształcie elipsy. Od zachodu wzniesienie przylegało do rzeki, z pozostałych stron otaczał je stumetrowy pas moczarów.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.