Cieszyn: kościół św. Marii Magdaleny

Dominikanów do Cieszyna sprowadził prawdopodobnie książę opolski Mieszko II Otyły (ok. 230-46), fundując klasztor i kościół pod wezwaniem Matki Bożej. Za panowania Władysława Opolczyka (ok. 1246-81) klasztor podniesiono do rangi opactwa.

Pierwotnie kościół stanowił część czworobocznego zespołu klasztornego, w środku znajdował się dziedziniec z krużgankami. W kryptach świątyni pochowani zostali prawdopodobnie wszyscy Piastowie cieszyńscy. Po spaleniu się dawnego kościoła parafialnego przy dzisiejszym Placu Teatralnym w XVII wieku kościół dominikanów przejął jego funkcję, zachowując ją zresztą po dziś dzień.

Kościół i zabudowania klasztorne ucierpiały znacznie podczas pożaru w 1789 roku. Zniesione zostały pozostałości klasztornych zabudowań w miejscu dzisiejszego Placu Dominikańskiego. Świątynię odbudowano w duchu baroku, gotycki charakter budowli uległ w znacznej mierze

zatarciu. Odbudowano sklepienie i wzniesiono wieżę.

Kolejne przeróbki miały miejsce w XIX wieku. Prace budowlane prowadzone w latach 1962-67 wydobyły na światło dzienne fragmenty muru o gotyckim wątku i trochę kamiennych detali.

Bryła kościoła zachowała pierwotny gotycki układ. Zbudowana jest na planie łacińskiego krzyża, z wydłużonym prezbiterium i krótką nawą główną z chórem muzycznym. Od strony Placu Dominikańskiego do kościoła przylegają przybudówki, tworząc z nim funkcjonalną całość. W starszej z nich, równie starej jak kościół, znajduje się pomieszczenie dawnego oratorium z oknem otwartym na prezbiterium. W drugiej mieści się kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

Od strony Placu Św. Krzyża do kościoła przylega ośmioboczna kaplica, kryta kopułą z latarnią. Ufundował ją Jan Fryderyk Larisch w 1660 roku. Przy ścianie kaplicy stoi kamienny krzyż wykonany w 1737 roku przez Dionizego Stanettiego. Do początku XX wieku krzyż stał na środku placu św. Krzyża.

Gotycką fasadę kościoła z ostrołukowym portalem ( XIII/XIV wiek ) przesłania wysunięta wieża o ciekawym, klasycystycznym wyglądzie, nakryta hełmem piramidalnym. W wieży znajduje się dzwon z 1790 roku, odlany z części dzwonu zniszczonego w pożarze. Dekoracja kościoła jest utrzymana w stylu późnego baroku. Po lewej stronie nawy znajdują się wejścia do kaplic Św. Krzyża i bł. Melchiora Grodzieckiego. Nawę zamyka dwupiętrowy drewniany chór z organami.

W osi nawy poprzecznej wisi kryształowy żyrandol z XVIII wieku. W uskokach transeptu zachowały się gotyckie służki z rzeźbami figuralnymi. W prawym jego skrzydle ocalało epitafium kanclerza Michała Ruckiego z 1664 roku. Prezbiterium jest głębsze od nawy, sklepione żaglasto. Zamyka je monumentalna kolumnada ołtarza z 1794 roku wykonanego przez Andrzeja Kaspara Schweigla z Brna, z obrazem autorstwa Mayera z 1858 roku, przedstawiającym namaszczenie nóg Jezusa przez Marię Magdalenę. Po bokach stoją rzeźby św. Piotra i Pawła. Całości dopełnia klasycystyczne tabernakulum.

W niszy po lewej stronie ołtarza znajduje wykuta w piaskowcu rzeźba nagrobna z XV wieku, przedstawiająca prawdopodobnie księcia Przemka I Noszaka. Jej wykonanie przypisuje się warsztatowi Piotra Parlera z Pragi.

Po prawej stronie prezbiterium znajduje się chrzcielnica z rzeźbą przedstawiającą Chrzest Jezusa, naprzeciwko niej zaś - kazalnica zwieńczona rzeźbą Mojżesza z tablicami dekalogu. Rzeźby wykonał w 1792 roku śląski artysta Jan Józef Schubert. Niestety tajemnicze krypty kościoła, w których spoczywają cieszyńscy Piastowie, są całkowicie zalane wodą i nie ma do nich dostępu.

Kościół można oglądać właściwie tylko z dwóch stron, ponieważ od strony Rynku przylega on do zabudowań ratuszowych. Najciekawsze jest jednak jego wnętrze.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.