dzwon

(z czeskiego zvon) instrument perkusyjny wykonany z brązu lub spiżu (niekiedy z dodatkiem złota, srebra i żeliwa), wzywający do modlitwy. Kościelnych dzwonów używano dawniej także w celach alarmowych, np. podczas pożaru czy napadu. Mogą mieć różne rozmiary - od małych srebrnych kuleczek, zawieszanych dawniej przy kielichach mszalnych i dzwoniących podczas Podniesienia, poprzez dzwonki używane podczas mszy św. przez ministrantów, aż po ogromne dzwony zawieszane na wieżach kościołów (por. dzwonnica).

Dzwony dotarły do Europy w VI/VII w. z Azji, gdzie były używane przez wiele ludów do odpędzania demonów. Najstarsza informacja o dzwonach w Polsce pochodzi z czeskiej kroniki Kosmasa, której autor wymienia olbrzymie dzwony wśród łupów wojennych księcia Brzetysława I zdobytych podczas wyprawy w latach 1038-1039. Najstarszym zachowanym dzwonem jest Nowak z Wawelu z końca XIII w. i dzwon fary w Bieczu z 1382 r. Największy dzwon w Polsce (i trzeci pod względem wielkości w Europie) wisi na wieży bazyliki w Licheniu. Jest to Maryja Bogurodzica (średnica 3,12 m, wysokość 4,40 m).

Każdy dzwon składa się z korony, czapy, płaszcza, wieńca i serca. Średniowieczne dzwony miały kształt wydłużonego kielicha, od XV w. wysokość dzwonu jest mniejsza niż jego średnica. Dzwony dekoruje się na zewnątrz płaskorzeźbami i napisami i nadaje im imiona (zwyczaj zapoczątkował w 968 r. papież Jan XIII, nadając dzwonowi laterańskiemu imię Jan).

Z czasem zaczęto stosować dzwony w celach czystko użytkowych, np. na wieżach zegarowych czy na statkach.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.