Gilowice: kościół św. Andrzeja Apostoła

Pochodzi z I poł. XVI w. W 1757 roku został przeniesiony z sąsiedniego Rychwału . Po wybudowaniu murowanego kościoła w Rychwałdzie stary drewniany kościół rozebrano, przewieziono i postawiono na nowo w Gilowicach – ale bez wieży, która nadawała się tylko na opał. Wieżę oddzielnie stojącą dobudowano później. Całością prac przy przeniesieniu i montażu kościoła kierował miejscowy cieśla Marek Luber.

Drewniana świątynia wykonana jest w stylu gotyku śląsko-małopolskiego i zalicza się do zabytków klasy „0”.

Wnętrze z późnobarokowym ołtarzem (1708r.), posągiem Matki Bożej z Dzieciątkiem z XIV w., amboną z I poł. XVII w. oraz ciekawymi elementami architektonicznymi, urzeka bogactwem barw i złoceń.

W drugiej połowie XIX wieku przebudowano sklepienie kościoła na łukowe-pozorne kołyskowe. Starą polichromię zatynkowano, przez co kościół stracił walor stylistyczny. W latach 1902-1906 przy pomocy miejscowych rzemieślników dokonano renowacji wyposażenia kościoła (ołtarz główny, ołtarze boczne, konfesjonały), oraz podmurowania butwiejących belek.

W 1912 pokryto dach eternitem, by w dwa lata później na kategoryczne żądanie konserwatora zabytków z Krakowa powrócić na nowo do pokrycia dachu gontami. Przy tej okazji przebudowano wejście do kościoła, nad którym usytuowano specjalną wnękę do wygłaszania kazań. Wyremontowano także drewnianą podłogę w kościele zastąpioną w 1917 roku płytkami ceramicznymi. Wokół kościoła podniesiono i poszerzono soboty, zaś od strony południowej dobudowano babiniec, wyburzony w 1933 roku.

W 1917 roku kościół został wymalowany przez Józefa Stopę z Makowa Podhalańskiego kosztem 3 200 koron. W czasie pierwszej wojny światowej urząd konserwatorski w Krakowie uchronił zabytkowe dzwony przed ich konfiskatą przez władze austriackie na cele wojenne. Gilowicki kościół posiada zatem dwa najstarsze w okolicy dzwony: Andrzej z roku 1535 i Jan z roku 1584.

Kościół jest ogrodzony drewnianymi łatami wspartymi na murowanych słupach. Na dziedziniec prowadzą dwie stylowe drewniane bramy. Przed sobotami stoi najstarszy zabytek kościoła - kamienna chrzcielnica o wysokości 102 cm.

Obok kościoła znajdują się stary cmentarz i pomnik poświęcony mieszkańcom Gilowic poległym w czasie I wojny światowej.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.