Pabianice: kościół św. Mateusza

Późnorenesansowy, murowany kościół św. Mateusza w Pabianicach (powiat pabianicki, gmina Pabianice, archidiecezja łódzka) powstawał w latach 1572-77. Autorem projektu był Ambroży Włoch.

Świątynia budowana jest z cegły, jako budowla trójnawowa, orientowana, na planie krzyża, w typie bazyliki. Główne wejście do świątyni znajduje się w wieży – w dolnych partiach zbudowanej na planie czworoboku, w wyższych – ośmioboku. Przejście od czworoboku do ośmioboku wypełnione jest symetrycznymi przybudówkami.

Po pewnym czasie do świątyni dobudowane zostały skarpy, a wieża zyskała dodatkową wysokość oraz wieńczącą ją banię z krzyżem. Bania przetrwała do końca 1865 r., ale z powodu kiepskich podpór została zlikwidowana. W jej miejsce pojawiło się, istniejące do dzisiaj, piramidalne nakrycie z krzyżem.

Nad wejściem znajduje się herb Aaron, przypominający, że Pabianice należały swego czasu do kapituły krakowskiej. Pojawia się on w kościele jeszcze kilkakrotnie.

Na ścianie północnej znajduje się herb przypominający herb kapituły krakowskiej – mur z otwartą bramą i trzema wieżami. Wokół herbu rozstawione są litery P.C.C.C (Pabianice Civitas Capituli Cracoviensis) czyli „Pabianice Miasto Kapituły Krakowskiej”.

Położone nieco dalej dawne wejście do kościoła jest zamurowane. Przypomina o nim jedynie łaciński napis nad portalem: BEATI Q. HABITAT IN DOMO TVA DNE, czyli „Błogosławieni, którzy przebywają w domu Twoim Panie”.

Po prawej stronie widać jeszcze napis: I + N + R + I + A + D + 1585 ((Iesus Nasarenus Rex Iudeorum Anno Domini 1585, czyli „Jezus Narareńczyk Król Żydowski Roku Pańskiego 1585”). Pod datą wyraźnie widać znak motyki i krzyża.

Wewnątrz kościoła po prawej stronie stoi krucyfiks nieznanego artysty XVII-wiecznej szkoły krakowskiej. Sama kruchta oddzielona jest od wnętrza świątyni półkolistym portalem ujętym dwoma półkolumnami.

Nad łukiem znajdują się dwie putty o rybich ogonach podtrzymujące herb Aaron z literami P.C.C.C. z koronami, ale ułożonymi odwrotnie niż w oryginale. Portal zamykany jest bramą z 1897 r.

Od strony południowo-zachodniej stoi figura Matki Boskiej ufundowana w 1899 r. przez Kacpra i Barbarę Garzyńskich. Rodzina dziękowała w ten sposób za uratowanie od epidemii cholery. Obok znajduje się także kolumna z figurą św. Floriana, pochodząca z XIX w. Przypuszczalnie jest pamiątką jednego z pożarów z tamtego okresu.

Przed kościołem stoi również pomnik św. Maksymiliana Kolbe (autorstwa Krystyny Faldygi-Solskiej z roku 1994). Franciszkanin mieszkał w Pabianicach od 3. do 13. roku życia.

W miejscu obecnej świątyni św. Mateusza w 1354 r. stał już drewniany kościółek św. Wawrzyńca – prawdopodobnie pierwszy kościół w Pabianicach. Spłonął on w wielkim pożarze miasta w 1532 r. Dwa lata później powstała kolejna drewniana budowla. Decyzja o budowie murowanej świątyni zapadła po powstaniu dworu kapituły krakowskiej.

W parafii istnieje też zbiór muzealny, oddział Muzeum Archidiecezji Łódzkiej.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.