Strzelno: kościół św. Prokopa

Kościół św. Prokopa na Wzgórzu Klasztornym w Strzelnie został wzniesiony po 1160 r. Jest największą w Polsce budowlą romańską na planie koła. Do 1779 r. świątynia funkcjonowała pod wezwaniem św. Krzyża.

Na przełomie XV i XVI w. została przebudowana, później otoczona skrzydłem klasztoru norbertanek, w którym stanowiła refektarz, później furtę klasztorną. Od 1812 r. została przeznaczona na magazyn.

Rotunda z ciosów granitowych z elementami piaskowca ma prostokątne prezbiterium, dwie osadzone asymetrycznie absydy (od północy) i okrągłą wieżę z galerią (od zachodu). Świątynia zachowała oryginalne sklepienie.

Podczas pożaru w 1945 r. zniszczony został romański tympanon fundacyjny, z którego udało się uratować jedynie głowę Chrystusa (znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Poznaniu). Obecnie w rotundzie znajduje się kopia wykonana na podstawie fotografii i odlewu.

W centrum oryginalnego tympanonu znajduje się Chrystus, po jego prawicy – mężczyzna z modelem świątyni, po lewicy – kobieta z księgą w dłoniach.

We wnętrzu znajduje się romański ołtarz, od zachodu empora z romańską kolumną, tworzącą biforium oraz grób fundatora kościoła.

Wzgórze św. Wojciecha, na którym położony jest kościół, prawdopodobnie było pogańskim sanktuarium. Może o tym świadczyć fakt, że na jednym z użytych do budowy kamieni znajduje się swastyka – pogański znak ognia. Legendy wiążą wzgórze z wyprawą św. Wojciecha na Wybrzeże.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.