Lublin: "Opłakiwanie Żydów"

Modlitwy w intencji ofiar Holocaustu na Lubelszczyźnie zainspirował metropolita lubelski abp Józef Życiński.

Pierwsze spotkanie odbyło się w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego 24 maja 2001 r. w Piaskach.

Kolejne w miejscowościach, w których istniały duże społeczności żydowskie: w Izbicy, Tarnogórze, Kazimierzu Dolnym, Trawnikach i Łęcznej.

W spotkaniach uczestniczyli członkowie lubelskiego oddziału Stowarzyszenia Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, Towarzystwa Polsko-Izraelskiego w Lublinie i Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Lublinie, lubelska wspólnota neokatechumenalna, goście z Izraela i Stanów Zjednoczonych.

Cykl wspólnych, polsko-żydowskich spotkań modlitewnych w intencji ofiar Holocaustu ziemi lubelskiej przygotowywało Centrum Dialogu Katolicko-Żydowskiego.

"Czując się współodpowiedzialnymi za kulturę naszych środowisk, chcemy przywołać prawdę o tych, którzy jeszcze niedawno współtworzyli tę kulturę razem z nami, a później zniknęli z powodu Holocaustu"- wyjaśniał ideę spotkań abp Życiński.

Modlitwy za Żydów były w swej formie zbliżone do opłakiwania, aby w jakiś sposób zadośćuczynić niedopełnionemu obowiązkowi wspominania zmarłych.

Uroczystość w Piaskach rozpoczęła się liturgią w świątyni katolickiej, ze specjalnymi śpiewami i modlitwą wiernych, potem zgromadzeni przeszli na cmentarz żydowski, gdzie odmówiono modlitwę za zmarłych.

Piaski, miejscowość na trasie Lublin-Zamość, to stara osada handlowa, która prawa miejskie otrzymała po raz pierwszy w 1 poł. XV w. Był to ośrodek różnowierczy: dawna nazwa „Piaski Luterskie” i ruiny zboru kalwińskiego z XVIII w. wskazuje na obecność protestantów. W 1939 r. na 7 tys. mieszkańców, 5 tys. stanowili żydzi. Pomnik na cmentarzu upamiętnia miejsce, gdzie zamordowano prawie 2000 tys. osób tej narodowości.

10 czerwca chrześcijanie i żydzi uczcili wspólną modlitwą pamięć ofiar zagłady w Izbicy. W kościele w Tarnogórze Mszę św. w intencji tysięcy więźniów, którzy przeszli przez obóz tranzytowy w pobliskiej Izbicy, odprawił metropolita lubelski. Homilię wygłosił ks. prałat Grzegorz Pawłowski, żyd ocalały z zagłady, pracujący w Izraelu. W modłach uczestniczył Roman Litman, przewodniczący powstającej w Lublinie gminy żydowskiej.

Izbica Lubelska w okresie okupacji hitlerowskiej odegrała istotną rolę w Akcji „Reinhard”, oznaczającej zagładę Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Miasteczko ufundowane zostało w 1750r. przez starostę tarnogórskiego specjalnie dla Żydów i w szybkim czasie stało się ważnym ośrodkiem handlowym. Przez cały okres swej historii zamieszkiwali je prawie wyłącznie Żydzi, którzy w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej stanowili tu 92 proc. ogółu mieszkańców (około 4-4,5 tys. osób). W XIX w. Izbica była ważnym ośrodkiem chasydyzmu.

We wspólnych modlitwach polsko–żydowskich w Kazimierzu Dolnym 23 września wzięło udział kilkaset osób. Modlono się za ofiary Holocaustu, a także w intencji ofiar terroryzmu i pokoju na świecie. Po Eucharystii zebrani przeszli w procesji ze świecami na kirkut. Tam rabin Michael Schudrich z Warszawy modlił się za pomordowanych.

Żydzi współtworzyli historię Kazimierza przez kilkaset lat. Przed wojną stanowili 58 proc. mieszkańców. 60 żołnierzy pochodzenia żydowskiego brało udział w walkach między Kazimierzem, Puławami a Dęblinem w czasie II wojny światowej.

30 czerwca 2002r. chrześcijanie i żydzi modlili się wspólnie w intencji żydów pomordowanych w czasie wojny w Łęcznej. Spotkanie rozpoczęła Msza św. sprawowana przez abp Życińskiego. Dalsza część modlitw z udziałem przedstawiciela gminy żydowskiej w Lublinie Romana Litmana odbyła się na żydowskim cmentarzu i przed bóżnicą, w której dziś mieści się Muzeum Regionalne.

W Łęcznej przed wojną żyło ponad 2 tys. Żydów. Ich bytność w tym mieście datuje się od końca XV w. W dokumentach nie ma żadnych wzmianek na temat pogromów, tumultów czy agresji. Dopiero II wojna światowa przyniosła zagładę żydowskiej ludności. Pogromy trwały od września 1939r., a tylko 11 listopada 1942r. hitlerowcy zamordowali 1400 osób.

17 listopada 2002r. w Trawnikach pamięć Żydów zamordowanych w trakcie likwidacji obozu uczcili uczestnicy spotkania polsko–żydowskiego. Mszę św. w intencji ofiar akcji likwidacyjnej odprawił abp Józef Życiński, zebrani modlili się też przed pomnikiem ofiar hitlerowców.

W uroczystościach brał udział Dawid Efrati z Jerozolimy, który jako młody chłopak uciekł z obozu.

Po Eucharystii zebrani przeszli pod pomnik ofiar hitlerowców, gdzie Jakub Skrzypczak, reprezentant rabina Warszawy Michaela Schudricha, odśpiewał modlitwę za zmarłych. W intencji zamordowanych Żydów modlił się też metropolita lubelski.

W Trawnikach w latach 1939–1943 znajdował się obóz, początkowo dla Polaków, potem dla Żydów, a także Ukraińców i Rosjan. 3 listopada 1943r. Niemcy wymordowali tam ok.10 tys. Żydów.

Do lata 1940r. w Trawnikach stacjonowała jednostka niemieckiej artylerii. Jesienią 1941r. utworzono obóz żydowski, przywożono tu polskich Żydów z pobliskich miejscowości i z całej Polski. Od wiosny 1943r. przebywali tu także Żydzi europejscy. Obok obozu żydowskiego mieścił się obóz szkoleniowy dla jeńców wojennych. W obozie Niemcy umieszczali przeważnie byłych jeńców Armii Radzieckiej, Ukraińców, którzy wstąpili z dobrej woli do służby niemieckiej. Używano ich do walki z polską partyzantką i pacyfikacji.

3 listopada 1943r. obóz żydowski zlikwidowano, mordując wszystkich osadzonych. Na kilka dni przed egzekucją postawiono wysoki płot, a ludności kazano usunąć się z domów znajdujących się w pobliżu obozu. 3 listopada wczesnym rankiem do obozu przyjechali żandarmi i esesmani z zewnątrz, prawdopodobnie oddziały z SS-Galizien. Mord trwał osiem godzin. Zwłoki pomordowanych spalili Żydzi z Milejowa, których potem spotkał ten sam los. Po tym obóz w Trawnikach zlikwidowano, rozebrano baraki i zasypano rowy.

© 2005-2007 Katolicka Agencja Informacyjna. Wszelkie prawa zastrzeżone.